İyi Hal İndirimi

Suç işleyen bir kişinin cezasının belirlenmesi, adaletin sağlanması ve suça uygun cezanın verilmesi açısından oldukça önemli ve karmaşık bir süreçtir. Türk Ceza Kanunu (TCK), bu süreçte çeşitli hükümler içerir ve bunlardan biri de TCK Madde 62’de düzenlenen “takdiri indirim”dir. Uygulamada “iyi hal indirimi” olarak da bilinen bu indirim 1, ceza hukukunun temel prensiplerinden olan “suç ve ceza arasındaki orantılılık” ilkesinin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Takdiri indirim, suç tipinde öngörülen cezanın failin veya fiilin özelliğine göre adil olmadığı durumlarda, hakime cezada belirli bir oranda indirim yapabilme yetkisi veren bir araçtır 3.

TCK 62 Nedir?

TCK Madde 62, suçun failine özgü bazı hafifletici nedenlerin varlığı halinde hakimin cezayı belirli oranlarda indirmesine olanak tanır. Takdiri indirim uygulanıp uygulanmaması konusunda yargılamayı yapan hakimin takdir hakkı vardır 1. Bu indirim, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan bir kişi için müebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezası alan bir kişi için ise 25 yıl hapis cezasına dönüştürülebilir. Diğer tüm süreli hapis ve adli para cezalarında ise cezanın altıda birine kadar indirim yapılabilir 4.

Takdiri İndirim Nedenleri

Hakim takdiri indirim kararı verirken, 5237 sayılı TCK’nın 62. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurur. 12 Mayıs 2022 tarihli ve 7406 sayılı kanunla yapılan değişiklik ile takdiri indirim nedenleri sınırlı sayıda belirtilmiştir 6. Bu değişiklik, takdiri indirimin uygulanmasında önemli bir değişikliğe işaret etmektedir. Buna göre hakim, sadece aşağıdaki hususları değerlendirerek indirim yapıp yapmamaya ve yapacaksa ne oranda indirim yapacağına karar verir 5:

• Failin geçmişi: Failin daha önce suç işleyip işlemediği, işlediyse ne tür suçlar işlediği, sosyal çevresi ve yaşam tarzı gibi faktörler değerlendirilir 5.
• Failin sosyal ilişkileri: Ailesi, arkadaşları ve toplumla olan ilişkileri, çalışma hayatı ve ekonomik durumu gibi faktörler incelenir 5.
  • Fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları: Failin pişmanlık duyup duymadığı, mağdurla uzlaşma yoluna gidip gitmediği, yargılama sürecindeki tutumu ve davranışları gibi faktörler göz önünde bulundurulur 5.
  • Cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri: Verilecek cezanın failin eğitimine, iş hayatına ve sosyal yaşantısına olası etkileri değerlendirilir 5.
• Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin 08.02.2022 tarihli ve 2021/11332 Esas, 2022/1026 Karar sayılı kararına göre, takdiri indirim sebebi olarak failin dışındaki şartlar da nazara alınabilir. Örneğin; faili suç işlemeye iten sosyal, ailevi veya kişisel nedenlerin her biri indirim gerekçesi yapılabilir. Failin suçtan sonraki davranışları da indirim sebebi olabilir 7.
  

  Cezayı Azaltıcı Sebepler ve TCK 62 İle İlişkisi

  Cezayı azaltıcı sebepler, suçun işleniş biçimine, failin kusur yeteneğine veya suça etki eden diğer hafifletici nedenlere bağlı olarak cezada indirim yapılmasını gerektiren hükümlerdir. TCK’da haksız tahrik, meşru savunmanın aşılması, cebir ve tehdit altında suç işleme gibi çeşitli cezayı azaltıcı sebepler düzenlenmiştir 8.

  Takdiri indirim ile cezayı azaltıcı sebepler arasındaki temel fark, takdiri indirimin hakimin takdir yetkisine bağlı olması, cezayı azaltıcı sebeplerin ise kanunda belirtilen zorunlu hükümler olmasıdır. Cezayı azaltıcı sebeplerin varlığı halinde hakim, kanunda belirtilen oranlarda cezayı indirmek zorundadır. Takdiri indirimde ise hakim, yukarıda belirtilen nedenleri değerlendirerek indirim yapıp yapmamaya, yapacaksa ne oranda indirim yapacağına kendisi karar verir.

  Yargıtay Kararları ile TCK 62’nin Uygulanması

  Yargıtay kararları, TCK Madde 62’nin uygulamada nasıl yorumlandığını ve hangi durumlarda takdiri indirimin uygulanıp uygulanmadığını anlamak için önemli bir kaynaktır.

  Pişmanlık ve İnkar:

  Yargıtay kararları, sanığın suçu inkar etmesinin tek başına takdiri indirim uygulanmaması için yeterli bir sebep olmadığını göstermektedir. Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2020/2152 sayılı kararına göre, TCK Madde 62’de sayılan hususlar değerlendirilmeden “sanığın inkarı nedeniyle” takdiri indirimin uygulanmaması bozma nedenidir 5. Benzer şekilde, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2024/3739 sayılı kararında da suçu inkar eden sanıkların pişman olmadığı gerekçesiyle takdiri indirim uygulanmaması bozma nedeni olarak kabul edilmiştir 5. Bu kararlar, yargılama sürecindeki davranışların ve pişmanlığın takdiri indirimde önemli bir faktör olduğunu vurgulamaktadır.

  Yargıtay kararları, hakimin takdiri indirim kararı verirken gerekçelerini açıkça belirtmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 7 Temmuz 2009 tarihli ve 2009/9-62 Esas, 2009/191 Karar sayılı kararında, direnme suçundan hüküm giyen sanık hakkında TCK Madde 62’nin uygulanmama nedenlerinin gösterilmemesi bozma nedeni olarak kabul edilmiştir 9.

   

  TCK Madde 62’de düzenlenen takdiri indirim, ceza adaletinin sağlanmasında önemli bir role sahip olan bir hükümdür. Bu indirim, suçun failine özgü hafifletici nedenlerin varlığı halinde hakimin cezayı belirli oranlarda indirmesine olanak tanır. Takdiri indirim kararı verilirken, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları ile cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar değerlendirilir. Yargıtay kararları, bu hükümlerin uygulamada nasıl yorumlandığını anlamak ve benzer davalarda nasıl bir yol izlenmesi gerektiğini belirlemek için önemli birer kaynaktır.

  TCK Madde 62, ceza davalarında önemli bir rol oynayan ve doğru bir şekilde uygulanması gereken bir hükümdür. Bu nedenle, ceza davasıyla karşı karşıya olan kişilerin alanında uzman bir avukattan hukuki yardım almaları büyük önem taşımaktadır.

  Alıntılanan çalışmalar

  1. barandogan.av.tr, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/takdiri-indirim-nedenleri-tck-62.html#:~:text=Takdiri%20%C4%B0ndirim%20(%C4%B0yi%20Hal%20%C4%B0ndirimi)%20Nedenleri%20Nelerdir%3F%20(TCK,yapan%20hakimin%20takdir%20hakk%C4%B1%20vard%C4%B1r.
  2. İyi Hal İndirimi (Takdiri İndirim) Nedir? – Ağır Ceza Avukatı İstanbullu Hukuk Bürosu, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://www.istanbullu.av.tr/iyi-hal-indirimi-takdiri-indirim
  3. Türk ve Alman Ceza Hukukunda Takdiri İndirim Nedenleri – Jurix, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://jurix.com.tr/article/25086?u=0&c=0
  4. TCK Madde 62 Takdiri İndirim Nedenleri – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/tck-madde-62-takdiri-indirim-nedenleri.html
  5. Takdiri İndirim (İyi Hal İndirimi) (TCK 62) – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/takdiri-indirim-nedenleri-tck-62.html
  6. İyi Hâl İndirimi (Takdiri İndirim Nedenleri) Nedir? – 2024 – Harbiye Hukuk Bürosu, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://www.harbiyehukuk.com/iyi-hal-indirimi-takdiri-indirim-nedenleri/
  7. Takdiri İndirim Nedenleri – TKS Hukuk & Danışmanlık, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://www.tkshukuk.com/takdiri-indirim-nedenleri/
  8. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://www.seherkirbascanikoglu.av.tr/ceza-sorumlulugunu-kaldiran-azaltan-nedenler/
  9. İyi Hal İndirimi (Takdiri İndirim) Nedir? – Altınkaya & Sancaklı Hukuk Bürosu, erişim tarihi Ocak 14, 2025, https://www.altinkayasancakli.com/iyi-hal-indirimi-takdiri-indirim-nedir/