Türk Ceza Kanunu Madde 109/1: Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu (ADAM KAÇIRMA)

Bu makalede, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 109/1. maddesinde düzenlenen “Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma” suçunu avukat bakış açısıyla ele alacak ve Yargıtay kararları ışığında detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

TCK Madde 109/1 Nedir?

TCK Madde 109/1, kişinin hürriyetinden yoksun bırakılmasını suç olarak tanımlar ve temel şeklini düzenler. Madde metni şu şekildedir:

“Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmaktan alıkoyan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” 1

Bu madde, bireylerin temel hak ve özgürlüklerinden biri olan seyahat özgürlüğünü koruma altına alır. Bir kişinin istediği yere gitme veya istediği yerde kalma hakkını kısıtlamak, bu madde kapsamında suç teşkil eder. Bu suçun cezası bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır1.

Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Unsurları

Hürriyetinden yoksun kılma suçunun oluşabilmesi için bazı unsurların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu unsurlar şunlardır:

• Hukuka Aykırılık: Kişinin hürriyetinin kısıtlanması yasal bir dayanağa sahip olmamalıdır. Örneğin, yetkili bir mahkeme kararı olmaksızın bir kişiyi alıkoymak hukuka aykırıdır.
• Bir Yere Gitmek veya Bir Yerde Kalmaktan Alıkoyma: Suçun oluşması için kişinin fiziksel olarak bir yere kapatılması veya hareket özgürlüğünün kısıtlanması gerekmektedir. Örneğin, bir kişiyi bir odaya kilitlemek veya zorla bir araçta tutmak bu unsuru gerçekleştirir.
• Kast: Fail, mağdurun hürriyetini kısıtlama konusunda bilinçli ve isteyerek hareket etmelidir. Failin mağduru hürriyetinden yoksun bırakmayı isteyip istemediği önemlidir. Genel kast ile işlenebilen bir suçtur2.

Yargıtay Kararları Işığında TCK 109/1

Yargıtay, TCK 109/1 maddesinin uygulanmasıyla ilgili birçok emsal niteliğinde karar vermiştir. Bu kararlar, maddenin yorumlanması ve uygulanmasında önemli bir rol oynar.

Örneğin, Yargıtay 14. Ceza Dairesi’nin 2016/1201 sayılı kararında, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cinsel amaçla işlendiğinin sabit olmadığı halde, mağdurenin çalıştığı yer nedeniyle suçun cinsel amaçla işlendiğinin kabul edilmesinin hukuka aykırı olduğuna karar verilmiştir3. Bu karar, suçun oluşumu için gerekli olan kast unsuruna vurgu yapmaktadır.

Yine Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2020/2436 sayılı kararında, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu ile kasten yaralama suçunun birlikte işlendiği durumlarda, kasten yaralama eyleminin hürriyetten yoksun kılma suçunun cebir unsuru içinde kaldığı ve bu nedenle sadece hürriyetten yoksun kılma suçundan ceza tayini gerektiği vurgulanmıştır3. Bu karar, bir fiilin birden fazla suçu oluşturması durumunda ceza tayini konusunda önemli bir ilke ortaya koymaktadır.

Yargıtay kararları, hürriyetten yoksun kılma suçunun farklı yönlerini ele alarak, uygulamada karşılaşılan sorunlara çözüm getirmekte ve yasal düzenlemelerin daha etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamaktadır. Özellikle, Yargıtay’ın TCK 109/5’in (cinsel amaçla işlenen hürriyetten yoksun kılma suçu) uygulanmasıyla ilgili kararları, reşit olmayanlar ve rıza kavramı bağlamında ceza hukukunun genel ilkeleriyle potansiyel bir çelişkiyi ortaya koymaktadır4. Bu çelişki, yasal düzenlemelerin yorumlanması ve uygulanmasında dikkatli olunması gerektiğini göstermektedir.

TCK 109/1’de Cezanın Arttırılması

TCK 109/1 maddesinde belirtilen temel ceza, suçun işlendiği koşullara bağlı olarak artırılabilir. Bu koşullar şunlardır:

• Cebir, Tehdit veya Hile: Suçun cebir, tehdit veya hile kullanılarak işlenmesi halinde ceza artar1. Cebir, fiziksel güç kullanarak bir kişiyi bir şeyi yapmaya zorlamak veya bir eylemi gerçekleştirmesini engellemek anlamına gelir. Tehdit, bir kişiye zarar verileceği veya kötü bir şey yapılacağı konusunda gözdağı vermektir. Hile ise, bir kişiyi kandırmak veya yanıltmak için sözlü veya fiziksel eylemler kullanmaktır1.
• Silah Kullanımı, Birden Fazla Kişi Tarafından İşlenme veya Aile Üyesine Karşı İşlenme: Suçun bir silahla işlenmesi, birden fazla kişi tarafından işlenmesi veya mağdurun aile üyesine karşı işlenmesi halinde ceza artar1.
• Cinsel Amaçla İşlenme: Suçun cinsel amaçla işlenmesi halinde ceza artar1.
• Mağdurun Ekonomik Kaybına Neden Olma: Suçun mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kaybına neden olması halinde, bin güne kadar adli para cezasına da hükmedilebilir2.

Bu ağırlaştırıcı nedenler ve ceza artırımları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

TCK 109/1’de Etkin Pişmanlık

TCK 109/1 kapsamında işlenen suçlarda, failin etkin pişmanlık göstermesi halinde cezada indirim uygulanabilir. Fail, soruşturmaya başlanmadan önce mağdura zarar vermeden onu güvenli bir yerde serbest bırakırsa, cezası üçte ikisine kadar indirilebilir5.

TCK 109/1’in Diğer Maddelerle İlişkisi

TCK 109/1 maddesi, diğer maddelerle de bağlantılıdır. Örneğin, suçun cebir, tehdit veya hile ile işlenmesi halinde TCK 109/2 maddesi uygulanır1. Suçun birden fazla kişi tarafından işlenmesi halinde ise TCK 109/3-b maddesi devreye girer.

Ayrıca, suçun cinsel amaçla işlenmesi halinde ceza artırılır (TCK 109/5) 1 ve suçun işlenmesi amacıyla veya sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır6.

TCK 109/1’in Güncelliği ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

TCK 109/1 maddesi, güncelliğini koruyan ve toplumda sıkça karşılaşılan bir suçu düzenlemektedir. Ancak, uygulamada bazı sorunlar da yaşanmaktadır.

Örneğin, hürriyetten yoksun kılma suçunun diğer suçlarla birlikte işlendiği durumlarda, suçun niteliği ve cezasının belirlenmesi konusunda tereddütler yaşanabilmektedir. Yargıtay kararları, bu gibi durumlarda yol gösterici olmakta ve hukuka uygunluğun sağlanmasına katkı sağlamaktadır.

TCK 109/1 maddesi, bireylerin temel hak ve özgürlüklerinden biri olan seyahat özgürlüğünü koruma altına alan önemli bir düzenlemedir. Bu makalede, maddeyi avukat bakış açısıyla ele aldık ve Yargıtay kararları ışığında detaylı bir inceleme yaptık. Hürriyetten yoksun kılma suçu, toplumda sıkça karşılaşılan bir suçtur ve bu nedenle yasal düzenlemelerin doğru bir şekilde anlaşılması ve uygulanması büyük önem taşımaktadır.

Yargıtay kararları, hürriyetten yoksun kılma suçunun farklı yönlerini aydınlatmakta ve uygulamada karşılaşılan karmaşık sorunlara çözüm getirmektedir. Özellikle, reşit olmayanların rızası ve cinsel amaçla işlenen suçlar bağlamında ortaya çıkan çelişkiler, yasal düzenlemelerin sürekli olarak yorumlanması ve geliştirilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu makalede ele alınan Yargıtay kararları, TCK 109/1’in uygulanmasında karşılaşılan zorlukları ve bu zorlukların üstesinden gelmek için kullanılan hukuki yorumlama yöntemlerini ortaya koymaktadır.

Kişi hürriyeti, demokratik bir toplumun temel taşlarından biridir ve TCK 109/1 maddesi, bu hürriyeti koruma altına alarak bireylerin haklarını güvence altına almaktadır. Bu nedenle, maddenin doğru bir şekilde anlaşılması ve uygulanması, hukukun üstünlüğünün ve adaletin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır.

Alıntılanan çalışmalar

1. avesis.deu.edu.tr, erişim tarihi Aralık 24, 2024, https://avesis.deu.edu.tr/dosya?id=35ec373c-44d5-4f48-aef3-3ff332127569
2. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma(Adam Kaçırma) Suçu ve Cezası (TCK 109. Madde) 2024, erişim tarihi Aralık 24, 2024, https://www.delilavukatlik.com/post/kisiyi-hurriyetinden-yoksun-kilma-sucu-adam-kacirma-hurriyeti-tahdit
3. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu ve Cezası – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Aralık 24, 2024, https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/kisiyi-hurriyetinden-yoksun-kilma-sucu-cezasi.html
4. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Cinsel Amaçla İşlenmesi(*) – DergiPark, erişim tarihi Aralık 24, 2024, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1280087
5. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Etkin Pişmanlık (TCK.m.110) The Effective Remorse – DergiPark, erişim tarihi Aralık 24, 2024, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/456978

6. TCK Madde 109 Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Aralık 24, 2024, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/tck-madde-109-kisiyi-hurriyetinden-yoksun-kilma-sucu.html