Uyuşturucu madde suçları, yalnızca bireylerin değil, ailelerin ve toplumun genelinin üzerinde yıkıcı etkiler bırakan, son derece ciddi ve karmaşık hukuki meselelerdir. Bu tür bir suçlama ile karşı karşıya kalmak, şüphesiz ki yoğun stres, endişe ve belirsizlik yaratan bir durumdur. Kanunların dili, mahkeme süreçleri ve haklarınızın tam olarak ne olduğu konusunda kafa karışıklığı yaşamanız oldukça doğaldır.

Bu makalenin amacı, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) düzenlenen uyuşturucu suçları (özellikle TCK Madde 188 – Ticaret ve TCK Madde 191 – Kullanma) hakkında size açık, anlaşılır ve “vatandaş diliyle” bilgi sunmaktır. Soruşturma ve yargılama süreçlerinin nasıl işlediğini, bu süreçlerde sahip olduğunuz temel hakları ve bir avukatın rolünün neden hayati önem taşıdığını ele alacağız. Unutmayın, doğru bilgiye sahip olmak ve haklarınızı bilmek, bu zorlu süreçte atacağınız en önemli adımlardan biridir. Aşık Hukuk Bürosu olarak, bu tür hassas ve ciddi hukuki durumlarda uzmanlığımız ve deneyimimizle yanınızda olduğumuzu bilmenizi isteriz.

Türk Ceza Kanunu’nda Uyuşturucu Suçları: Temel Bilgiler

Türk Ceza Kanunu, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerle ilgili suçları, temel olarak fiilin işleniş amacına göre iki ana başlık altında düzenler: Ticaret amacıyla işlenen suçlar (TCK 188) ve kullanma amacıyla işlenen suçlar (TCK 191). Kanun koyucunun bu suçlarla korumayı hedeflediği temel hukuki değer, öncelikle kamu sağlığıdır.1 Toplumun genel sağlığını ve güvenliğini tehdit eden bu maddelerin kontrolsüz yayılımını engellemek, ceza hukukunun bu alandaki temel amacıdır.

Uyuşturucu Madde İmal ve Ticareti (TCK 188): Tanım, Unsurlar ve Cezalar

TCK Madde 188, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin üretimini ve çeşitli şekillerdeki ticaretini kapsayan fiilleri ve bunlara öngörülen ağır cezaları düzenler. Bu madde kapsamındaki suçlar, genellikle Ağır Ceza Mahkemeleri’nin görev alanına girer.1

• TCK 188/1 (İmal, İthal, İhraç): Bu fıkra, uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal etmeyi (üretmek, yapmak) 6, ithal etmeyi (yurt dışından Türkiye’ye getirmek) 6 veya ihraç etmeyi (Türkiye’den yurt dışına çıkarmak) 6 suç olarak tanımlar. Bu fiillerden herhangi birinin işlenmesi, suçun oluşması için yeterlidir. Öngörülen ceza oldukça ağırdır: yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası.1
• TCK 188/3 (Ülke İçi Ticaret Fiilleri): Bu fıkra, ülke sınırları içinde uyuşturucu veya uyarıcı maddelerle ilgili ticari nitelikli eylemleri kapsar. Ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak; satmak, satışa arz etmek (satışa sunmak) 2, başkalarına vermek 1, sevk etmek (göndermek, yollamak) 2, nakletmek (bir yerden başka yere taşımak) 2, depolamak (saklamak) 2, satın almak (ticaret amacıyla), kabul etmek (ticaret amacıyla) veya bulundurmak (ticaret amacıyla) 1 fiilleri bu suçu oluşturur. Bu fıkra için öngörülen ceza, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezasıdır.1

• “Başkalarına Verme” Fiilinin Belirsizliği: Özellikle “başkalarına verme” eylemi, uygulamada önemli bir tartışma konusudur. Kanun metninde açıkça “ticari maksatla” ifadesi geçmediği için 10, bazı görüşler ve Yargıtay’ın eğilimi 2, uyuşturucu maddeyi bedelsiz olarak, örneğin bir arkadaşına ikram etme veya paylaşma fiilinin dahi TCK 188/3 kapsamında ağır cezalara yol açabileceği yönündedir.10 Bu durum, ticari bir amaç gütmeyen, kişisel çevre içindeki paylaşımların bile “ticaret” suçu olarak değerlendirilme riskini doğurur ve ciddi hukuki belirsizlik yaratır. Bu nedenle, maddenin miktarından veya niyetten bağımsız olarak bir başkasına uyuşturucu vermek, son derece riskli bir eylemdir.

• Cezayı Artıran Haller (TCK 188/4, 188/5, 188/8): Belirli durumlar, TCK 188 kapsamında verilen temel cezaların artırılmasına neden olur 1:

• Madde Türü: Suça konu maddenin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid (bonzai gibi) ve türevleri veya bazmorfin olması halinde ceza yarı oranında artırılır.1
• İşlendiği Yer: TCK 188/3’teki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi toplu bulunulan yerlere veya bunların sınırlarına (duvar, tel örgü vb.) 200 metreden yakın mesafedeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır.1
• İşleniş Şekli: Suçun üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde ceza yarı oranında, suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde ise ceza bir kat artırılır.1
• Failin Mesleği: Suçun tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı gibi sağlık veya kimya/ecza alanında çalışan kişiler tarafından işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır.1
• Mağdurun Çocuk Olması: Uyuşturucu maddenin verildiği veya satıldığı kişinin çocuk olması halinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.1

• TCK 188/6 ve 188/7: Kanun ayrıca, normalde reçeteye tabi olan ancak yasa dışı şekilde ticareti yapılan uyuşturucu/uyarıcı etki doğuran ilaçlar (TCK 188/6) 1 ve uyuşturucu madde üretiminde kullanılan ancak kendisi uyuşturucu etki doğurmayan öncül kimyasal maddelerin (TCK 188/7) 1 ticaretini de ayrı ceza yaptırımlarına bağlamıştır.

TCK 188’in en kritik noktası, “bulundurma” veya “satın alma” gibi fiillerin dahi, eğer ticari amaçla yapıldığına kanaat getirilirse, bu ağır madde kapsamında değerlendirilebilmesidir. Bu da bizi, uyuşturucu suçlarında hayati önem taşıyan “amaç” ayrımına götürmektedir.

Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Bulundurma veya Kullanma (TCK 191): Tanım, Cezalar ve Özel Uygulamalar

TCK Madde 191, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerle ilgili fiilleri, kişinin kendi kişisel kullanımı amacıyla gerçekleştirmesi halinde düzenler.1 Bu suç tipi, TCK 188’e göre daha hafif yaptırımlar öngörür ve son yıllarda yapılan kanun değişiklikleriyle tedavi ve rehabilitasyon odaklı bir yaklaşımı ön plana çıkarmıştır. Bu suçlara genellikle Asliye Ceza Mahkemeleri bakar.5

• Suçun Tanımı: Kanun, “kullanmak için” uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişiyi cezalandırır.1 6545 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle, daha önce Yargıtay içtihatlarıyla kabul edilen “kullanma” fiili de açıkça madde metnine eklenmiştir.3 Suçun oluşması için failin kastının “kişisel kullanım” olması şarttır.
• Temel Ceza: Bu suçun temel cezası iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.1
• Özel Uygulamalar (Tedavi ve Rehabilitasyon Odaklı Yaklaşım): TCK 191, özellikle ilk kez bu suçu işleyenler için cezalandırma yerine tedavi ve topluma yeniden kazandırmayı hedefleyen önemli mekanizmalar içerir. Bu durum, kanunun basit kullanıcıları salt cezalandırmak yerine bir halk sağlığı sorunu olarak da ele aldığını göstermektedir 3:

• Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (TCK 191/2): Bu suçtan dolayı soruşturma başlatıldığında, Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verir.1 Bu karar için Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki (CMK) genel erteleme şartları aranmaz; yani kural olarak bu suçta erteleme kararı verilmesi zorunludur.
• Tedavi ve Denetimli Serbestlik (TCK 191/2, 191/3): Erteleme süresi zarfında (5 yıl), şüpheli hakkında en az bir yıl süreyle tedavi ve/veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.1 Denetimli serbestlik, kişinin toplum içinde kalarak belirli yükümlülüklere (imza atmak, danışmanlık almak, tedaviye devam etmek vb.) uymasını ve düzenli olarak denetlenmesini içerir.
• Sonuçlar: Şüpheli, 5 yıllık erteleme süresi boyunca kendisine yüklenen tedavi ve denetimli serbestlik yükümlülüklerine uygun davranırsa ve bu süre içinde tekrar TCK 191 kapsamına giren bir suç işlemezse, süre sonunda hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK) verilir ve dosya tamamen kapanır.1 Ancak, yükümlülüklere aykırı davranırsa veya bu süre içinde yeniden kullanmak için uyuşturucu madde satın alır, kabul eder, bulundurur veya kullanırsa, ertelenen kamu davası açılır ve yargılama başlar.1
• İlk Kez İşleyenler İçin Ek Değerlendirme (TCK 191/5): 2016’da eklenen bu fıkra ile Cumhuriyet savcısına, failin bu suçu ilk kez işleyip işlemediğini değerlendirme yetkisi verilmiştir. Eğer fail daha önce bu suçtan tedavi/denetimli serbestlik görmemişse ve hakkında erteleme kararı verilmemişse, savcı tedavi veya denetimli serbestlik kararı vermeden doğrudan kamu davası açmamayı tercih edebilir.1 Bu, bazı durumlarda sürecin daha en başından sonlanabilmesi anlamına gelir.

• Cezayı Artıran Hal (Yer): Tıpkı TCK 188/3’te olduğu gibi, 6638 sayılı Kanun ile yapılan eklemeyle, bu suçun da okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi yerlere 200 metreden yakın mesafedeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.3

TDK Tanım Kutusu:

Etkin Pişmanlık: Türk Dil Kurumu’na göre “etkin”; ‘hareketli, işleyen, çalışan, faal, aktif’ anlamına gelirken 17, “pişmanlık”; ‘yapılan bir işin veya davranışın olumsuz sonucunu görerek üzülme, nedamet’ demektir.17 Ceza hukukunda Etkin Pişmanlık (TCK 192), failin suçu işledikten sonra, suçun olumsuz sonuçlarını gidermek veya adalete yardımcı olmak amacıyla aktif olarak çaba göstermesi ve bu sayede ceza indiriminden yararlanması veya bazı durumlarda tamamen cezasız kalması anlamına gelen özel bir hukuki kurumdur.17 Bu, sadece pasif bir üzüntü hali değil, somut adımlar atmayı gerektiren bir kavramdır.

Ticaret mi, Kişisel Kullanım mı? Hayati Ayrım ve Yargıtay Kriterleri

Bir kişinin üzerinde veya evinde uyuşturucu madde bulunması halinde sorulacak en kritik soru şudur: Bu madde ticaret amacıyla mı, yoksa kişisel kullanım amacıyla mı bulunduruluyordu? Bu sorunun cevabı, kişinin hangi suçtan yargılanacağını, hangi mahkemede (Ağır Ceza mı, Asliye Ceza mı) 1 yargılanacağını ve alacağı cezanın niteliğini (yıllarca hapis mi, yoksa tedavi ve denetimli serbestlik imkanı mı) 1 temelden değiştirecektir.

Ancak “amaç” veya “niyet”, kişinin iç dünyasına ait, soyut bir kavramdır. Hukuk sistemi, bu soyut niyeti tespit etmek için somut, dış dünyaya yansıyan delillere bakmak zorundadır.6 Yargıtay, yıllar içinde verdiği kararlarla, TCK 188 (ticaret) ve TCK 191 (kullanma) ayrımını yaparken dikkate alınması gereken bir dizi objektif kriter geliştirmiştir. Ancak unutulmamalıdır ki, hiçbir kriter tek başına belirleyici değildir; mahkeme, olayın tüm özelliklerini bir bütün olarak değerlendirir.6 Bu durum, aynı delillerin farklı yorumlanabileceği ve savunmanın bu delilleri sunuş biçiminin hayati önem taşıdığı bir alan yaratmaktadır. İşte Yargıtay’ın sıkça başvurduğu kriterler:

• Madde Miktarı: Ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin miktarı, en sık bakılan kriterlerden biridir. Miktar, kişinin makul bir süredeki kişisel ihtiyacını aşıyorsa, ticaret şüphesi doğar. Ancak “kişisel kullanım sınırı” nedir? Kanunda net bir gramaj belirtilmemiştir. Yargıtay uygulamaları ve Adli Tıp Kurumu görüşleri 23 yol gösterici olmaktadır:

• Esrar: Yıllık 600-1000 gram aralığı sıkça referans alınsa da 24, Yargıtay artık daha düşük miktarlarda bile diğer delillerle birlikte ticarete hükmedebilmektedir. Tek başına miktar belirleyici değildir.21 330 gram 16, 660 miligram 24 gibi miktarlar kişisel kullanım kabul edilebilmiştir.
• Eroin / Kokain: Genellikle 20 gram ve üzeri miktarlar, başka delil olmasa bile ticaret şüphesini güçlendirir.24 37 gram kokainin kişisel kullanımın çok üzerinde olduğu kabul edilmiştir.24 0.07 gram eroin ise kullanma suçu sayılmıştır.16
• Metamfetamin: Kesin bir sınır olmamakla birlikte, Yargıtay uygulamalarında net 10 gram altındaki miktarların kişisel kullanım kapsamında değerlendirildiği görülmektedir.24 2 kg üzerindeki miktar ise açıkça ticaret kabul edilmiştir.25
• Sentetik Haplar (Ecstasy vb.): Genellikle 50 adet ve üzeri hapların ticari amaç taşıdığı kabul edilir.24 87 adet 24 ve 101 adet 26 hapın kişisel kullanım kabul edildiği kararlar da mevcuttur, bu da diğer delillerin önemini gösterir.
• Kenevir Ekme: Ticari amaca dair başka delil yoksa, 20 köke kadar ekimin kişisel kullanım sayılabileceği kabul görmektedir.24
• Önemli Not: Miktar tek başına yeterli değildir. Çok yüksek miktarda maddeyle yakalanan birinin dahi, eğer diğer deliller sadece kullanıma işaret ediyorsa (veya ticaret delili yoksa) TCK 191’den işlem görmesi mümkündür, ancak miktar arttıkça ispat yükü failin aleyhine döner.

• Bulundurma Şekli ve Yeri: Uyuşturucu maddenin nasıl saklandığı ve paketlendiği önemli bir ipucudur. Ticari amaçla bulundurulan maddeler genellikle satışa hazır, küçük paketçikler halinde olur.6 Maddenin özenle zulalanmış olması 25 veya kolay erişilemeyecek bir yerde depolanması 6 da ticarete işaret edebilir. Kişisel kullanım için alınan madde ise genellikle tek parça halindedir.16
• Yanında Bulunan Diğer Eşyalar: Hassas terazi, çok sayıda kilitli poşet, alüminyum folyo gibi paketleme malzemelerinin bulunması kuvvetli bir ticaret belirtisidir.6 Ancak tek başına hassas terazi bulunması, kullanıcının aldığı maddeyi tartmak istemesi ihtimali nedeniyle kesin delil sayılmaz.6
• Madde Çeşitliliği: Birden fazla türde uyuşturucu maddenin bir arada bulunması, ticaret şüphesini artırabilir, ancak yine tek başına yeterli değildir.6
• Failin Davranışları ve Beyanları: Failin maddeyi satmaya çalıştığına, müşteri aradığına dair davranışları 6, polisten kaçması, delilleri yok etmeye çalışması gibi hareketleri aleyhine yorumlanabilir. Failin savunması (kullanıcıyım, satıcı değilim) önemlidir ancak diğer delillerle çelişiyorsa inandırıcı bulunmayabilir.1 Çelişkili beyanlar da şüphe uyandırır.25
• Ekonomik Durum: Failin düzenli bir geliri olmamasına rağmen yüksek miktarda veya pahalı türde uyuşturucu maddeyle yakalanması, bu maddeyi nasıl finanse ettiği sorusunu gündeme getirir ve ticari amaç şüphesini artırır.6 Açıklanamayan bir zenginleşme de bu yönde bir delil olabilir.
• Diğer Deliller: Tanık beyanları (örneğin failin satış yaptığına dair görgü tanıklığı) 21, teknik takip (telefon dinleme, fiziki izleme) kayıtları 21, banka hesap hareketleri gibi deliller de failin gerçek amacını ortaya koymada kullanılır.27

Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi Kararlarından Örnekler:

• Miktar Tek Başına Yetersiz: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, üzerinde kişisel yıllık kullanım sınırları içinde (örneğin 345 gram esrar) madde bulunan ancak ticaret yaptığına dair başka hiçbir (teknik takip, tanık vb.) delil olmayan sanığın eyleminin, istikrarlı savunması da dikkate alındığında, TCK 191 (kullanma) kapsamında kaldığına hükmetmiştir.21 Benzer şekilde, 660 miligram esrarla yakalanan sanık hakkında da ticaret suçundan kurulan hüküm bozulmuştur.24
• Ticaret Delilleri Varsa Miktar Az Olsa da TCK 188: Tersine, çok az miktarda (örneğin 0.07 gram eroin) maddeyle yakalanan ancak tanık ifadesiyle (sonradan geri alınsa bile) satış yaptığına dair şüphe oluşan sanığın durumu TCK 191 olarak değerlendirilmiştir.16 Ancak satışa yönelik somut deliller (pazarlık, teslimat anı vb.) varsa, miktar az bile olsa TCK 188 uygulanabilir.
• Paketleme ve Diğer Emareler: Evde yapılan aramada, satışa hazır küçük paketçikler halinde 11 veya zulalanmış şekilde 25 bulunan, yanında hassas terazi olan maddeler, miktar kişisel kullanıma yakın olsa bile ticarete işaret eder.
• Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) Kararları: BAM kararları genellikle Yargıtay’ın belirlediği bu kriterleri takip eder. Örneğin, Diyarbakır BAM, araçta zulalanmış halde 2 kg üzerinde metamfetamin yakalanan sanıklar hakkındaki TCK 188 mahkumiyetini, maddenin miktarı, cinsi, ele geçiriliş biçimi ve sanıkların çelişkili beyanlarını dikkate alarak onamıştır.25 Ancak spesifik BAM kararlarında farklı yorumlar veya vurgular olabileceği unutulmamalıdır.

Sonuç olarak, ticaret ve kullanım arasındaki ayrım, her olayın kendine özgü koşulları içinde, tüm delillerin birlikte ve dikkatlice değerlendirilmesiyle yapılır. Bu süreçte deneyimli bir ceza avukatının rehberliği, delillerin doğru yorumlanması ve lehe olan hususların mahkemeye sunulması açısından kritik öneme sahiptir.

Uyuşturucu Suçlarında Soruşturma ve Yargılama Aşamaları

Uyuşturucu suçlarıyla ilgili bir ceza davası süreci, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) tarafından düzenlenen belirli aşamalardan oluşur. Bu süreç, temel olarak iki ana evreye ayrılır: Soruşturma ve Kovuşturma.28 Her aşamada şüpheli/sanığın belirli hakları ve avukatın önemli bir rolü vardır.

Soruşturma Evresi (Investigation Phase)

Bu evre, suç şüphesinin öğrenilmesiyle başlar ve Cumhuriyet savcısının iddianame düzenleyerek mahkemeye sunmasıyla (veya başka bir kararla) sona erer. Soruşturma, kural olarak gizli yürütülür 30 ve temel amacı maddi gerçeği araştırmak, delilleri toplamak ve suçun işlenip işlenmediği, işlendiyse kim tarafından işlendiği konusunda yeterli şüphe olup olmadığını belirlemektir. Bu evrede suç şüphesi altındaki kişiye “şüpheli” denir.28

• Başlangıç: Soruşturma genellikle şu yollarla başlar:

• İhbar: Herhangi bir kişinin suça ilişkin bilgiyi yetkili makamlara (polis, jandarma, savcılık) bildirmesi.30
• Şikayet: Takibi şikayete bağlı suçlarda mağdurun başvurusu. Ancak uyuşturucu suçlarının çoğu (TCK 188 ve 191) şikayete tabi değildir, re’sen (kendiliğinden) soruşturulur.30
• Suçüstü Hali: Kişinin suçu işlerken veya hemen sonrasında yakalanması.16
• Savcının başka bir şekilde suç şüphesini öğrenmesi.31 Savcı, soruşturmayı bizzat veya emrindeki adli kolluk (polis, jandarma) aracılığıyla yürütür.30 Emirler genellikle yazılı verilir, acele hallerde sözlü emir sonradan yazılı hale getirilir.30 Tüm soruşturma işlemleri tutanağa bağlanır.30

• Delil Toplama: Savcılık, şüpheyi somutlaştırmak veya ortadan kaldırmak için çeşitli delil toplama yöntemlerine başvurabilir. Bu işlemler sırasında şüphelinin haklarının korunması esastır:

• Gözaltı (CMK m. 91): Suç işlediğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphe varsa, soruşturmanın selameti için şüphelinin özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanmasıdır. Süresi kural olarak yakalama anından itibaren 24 saati geçemez (toplu suçlarda veya belirli zorluklarda uzatılabilir).34 Gözaltına alınan kişinin susma hakkı, avukat (müdafi) isteme hakkı, yakınlarına haber verilmesini isteme hakkı gibi temel hakları vardır.35 Gözaltı süresi sonunda kişi ya serbest bırakılır ya da Sulh Ceza Hakimi önüne çıkarılır.34
• Arama (CMK m. 116 vd.): Şüphelinin veya diğer kişilerin üstünün, eşyasının, konutunun, işyerinin veya diğer yerlerinin delil elde etmek amacıyla aranmasıdır. Arama için kural olarak hakim kararı gerekir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde (delillerin kaybolması, şüphelinin kaçması riski vb.) Cumhuriyet savcısının yazılı emriyle, savcıya ulaşılamayan çok istisnai durumlarda ise kolluk amirinin yazılı emriyle de arama yapılabilir.36 Ancak konutta, işyerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda kolluk amirinin emriyle arama yapılamaz.36 Aramanın hukuka uygun olması için “makul şüphe”nin bulunması şarttır.36 Hukuka aykırı yapılan arama sonucu elde edilen deliller yargılamada kullanılamaz.33 Bu durum, özellikle uyuşturucu suçlarında en önemli savunma argümanlarından birini oluşturabilir. Avukatlık bürolarının aranması ise çok daha sıkı koşullara bağlanmıştır (mahkeme kararı, savcı denetimi, baro temsilcisi katılımı).38
• El Koyma (CMK m. 123 vd.): Soruşturma konusu suçla ilgili veya suçun işlenmesinden elde edildiği düşünülen eşyalara (uyuşturucu madde, para, araç, telefon vb.) delil olarak veya müsadere amacıyla geçici olarak el konulmasıdır. El koyma için de kural olarak hakim kararı, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcı emri, savcıya ulaşılamıyorsa kolluk amiri emri gerekir.36 Hakim kararı olmadan yapılan el koyma işlemi 24 saat içinde hakimin onayına sunulmalıdır, aksi halde el koyma kalkar.36 Taşınmazlara, hak ve alacaklara, ulaşım araçlarına el koyma gibi özel durumlar ise sadece hakim kararıyla mümkündür (CMK m. 128).39 Haksız el koyma nedeniyle tazminat talep edilebilir.40
• İfade Alma ve Sorgu (CMK m. 145 vd.): İfade, şüphelinin kolluk veya savcı tarafından dinlenmesidir. Sorgu ise şüphelinin hakim veya mahkeme tarafından dinlenmesidir.28 Şüpheli ifade veya sorgu öncesinde hakları konusunda aydınlatılmalıdır: Kimliğe ilişkin sorulara doğru cevap verme zorunluluğu dışında susma hakkı, avukat (müdafi) isteme hakkı, delil toplanmasını isteme hakkı, lehine olan delilleri ileri sürme hakkı gibi.35 Avukatın (müdafiin) ifade ve sorguda hazır bulunması, şüphelinin haklarının korunması, hukuka aykırı yöntemlerin (baskı, tehdit vb.) engellenmesi ve doğru soruların sorulması açısından kritik öneme sahiptir.35
• Zorunlu Müdafilik (CMK m. 150): Tekrar vurgulamak gerekirse, eğer şüpheli çocuksa, kendini savunamayacak derecede engelliyse veya alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan (örneğin TCK 188 kapsamındaki çoğu fiil) soruşturuluyorsa ve kendi seçtiği bir avukatı yoksa, baro tarafından zorunlu olarak bir müdafi görevlendirilir.41 Bu, adil yargılanma hakkının bir gereğidir.
• Diğer Tedbirler: Gerekli görüldüğünde, iletişimin denetlenmesi (telefon dinleme vb.), teknik araçlarla izleme, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi gibi daha müdahaleci tedbirlere de başvurulabilir. Ancak bu tedbirler çok sıkı kanuni şartlara bağlanmıştır ve hukuka aykırı uygulanmaları halinde elde edilen deliller geçersiz sayılır.15

• Soruşturma Sonu Kararları: Savcı, topladığı delilleri değerlendirerek soruşturmayı sonlandıran bir karar verir:

• İddianame Düzenlenmesi: Eğer suçun işlendiğine dair yeterli şüphe oluşmuşsa, savcı bir iddianame hazırlayarak görevli mahkemeye (Asliye Ceza veya Ağır Ceza) sunar ve kamu davası açar.14 İddianamede şüphelinin kimliği, isnat edilen suç, deliller ve talep edilen ceza maddeleri yer alır.
• Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK / Takipsizlik): Yeterli şüpheye ulaşılamamışsa veya kovuşturma yapılmasına engel bir durum (zamanaşımı, şikayet yokluğu vb.) varsa, savcı takipsizlik kararı verir.14 Bu karara karşı, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz edilebilir.30
• Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi: TCK 191 kapsamındaki suçlarda, yukarıda açıklandığı gibi, savcı bu özel kararı verir.1
• Soruşturmaya Yer Olmadığı Kararı (SYOK): İhbar veya şikayet konusu fiilin açıkça suç oluşturmadığı anlaşılıyorsa veya ihbar/şikayet çok soyut ve genel nitelikteyse, savcı hiç soruşturma başlatmadan bu kararı verebilir.30

Kovuşturma Evresi (Prosecution/Trial Phase)

Bu evre, mahkemenin savcılık tarafından hazırlanan iddianameyi kabul etmesiyle başlar ve hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.28 Bu aşamada şüpheli artık “sanık” sıfatını alır.28 Kovuşturma evresi, kural olarak kamuya açık ve sözlü olarak yürütülür.30

• İddianamenin Kabulü: Mahkeme, iddianamenin CMK’daki şartları taşıdığına karar verirse, kabul kararı verir ve duruşma hazırlıklarına başlar.
• Duruşmalar: Yargılamanın kalbi duruşmalardır. Duruşmalarda:

• Sanığın kimlik tespiti yapılır, iddianame okunur.
• Sanığa hakları hatırlatılır ve savunması alınır.
• Deliller ortaya konur (tanıklar dinlenir, belgeler okunur, keşif yapılmışsa tutanaklar incelenir, Adli Tıp Kurumu gibi yerlerden gelen uzman raporları değerlendirilir).1
• Taraflara (savcı, sanık, müdafii, varsa katılan) delillere karşı beyanda bulunma ve soru sorma hakkı tanınır.35 Avukatın çapraz sorgu gibi tekniklerle maddi gerçeğin ortaya çıkmasına katkısı büyüktür.35
• Gerekirse yeni deliller toplanabilir veya tekrar tanık dinlenebilir.
• Sanık uzaktaysa veya katılması mümkün değilse, Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) aracılığıyla duruşmaya katılımı sağlanabilir.48

• Karar (Hüküm): Mahkeme, tüm delilleri ve beyanları değerlendirdikten sonra son sözleri sorar ve bir karara varır. Bu karar şunlardan biri olabilir:

• Beraat: Sanığın suçu işlemediği sabitse veya suç işlediğine dair yeterli, kesin ve inandırıcı delil yoksa verilir.
• Mahkumiyet: Sanığın suçu işlediği sabit görülürse, kanunda öngörülen ceza (hapis, adli para cezası) veya güvenlik tedbirlerine hükmedilir.
• Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (CYOK): Suç işlenmiş olsa bile, kanunda belirtilen özel nedenlerle (örneğin yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, etkin pişmanlık – TCK 192/4 gibi) ceza verilmemesi gerektiği durumlarda verilir.13
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Belirli koşullar altında (genellikle 2 yıl veya daha az hapis cezası, sanığın tekrar suç işlemeyeceği kanaati vb.), mahkumiyet hükmünün belirli bir denetim süresi (5 yıl) boyunca hukuki sonuç doğurmamasıdır. Sanık bu sürede kasıtlı suç işlemez ve yükümlülüklere uyarsa, dava düşer ve adli sicile işlemez. TCK 191 yargılamalarında da uygulanabilir.3
• Davanın Düşmesi: Yargılamaya devam edilmesini engelleyen nedenlerin (sanığın ölümü, af, zamanaşımı, şikayetten vazgeçme – şikayete bağlı suçlarda) ortaya çıkması halinde verilir.13

• Kanun Yolları (İstinaf ve Temyiz): Mahkemenin verdiği karara karşı tarafların (savcı, sanık, müdafii, katılan) itiraz etme hakkı vardır. İlk derece mahkemesi kararlarına karşı önce Bölge Adliye Mahkemesi’ne (İstinaf), belirli şartlar altında BAM kararlarına karşı da Yargıtay’a (Temyiz) başvurulabilir. Bu süreçler, kararların hukuka uygunluğunu denetler.

Bu karmaşık süreçte, her aşamada haklarınızın farkında olmak ve profesyonel hukuki yardım almak, adil bir yargılama ve lehinize olabilecek sonuçlar için elzemdir.

Örnek Olay İncelemeleri (Batman’dan Gerçekçi Senaryolar)

Teorik bilgileri somutlaştırmak adına, Batman’da geçtiğini varsayacağımız, kimlik bilgileri içermeyen ancak gerçekçi olabilecek iki senaryoyu inceleyelim:

Senaryo 1: “Ali’nin Talihsiz Gecesi” (TCK 191 Odaklı)

Ali, 20’li yaşlarında genç bir birey. Bir akşam arkadaşlarıyla Batman’da bir parkta otururken, devriye gezen polis ekipleri kimlik kontrolü ve rutin üst araması yapar. Ali’nin montunun cebinde, gazete kağıdına sarılı, yaklaşık 1.5 gram ağırlığında esrar bulunur.24 Ali’nin üzerinde veya yanında başka şüpheli bir eşya (paketleme malzemesi, terazi, yüklü para vb.) yoktur. Arkadaşları da benzer durumda değildir. Ali, polise verdiği ilk ifadede, maddeyi merak ettiği için bir defalık denemek üzere tanımadığı birinden aldığını, satma gibi bir niyetinin olmadığını söyler. Daha önce uyuşturucu veya başka bir suçtan sabıkası bulunmamaktadır.

• Olası Hukuki Süreç:

• Ali gözaltına alınır, ifadesi avukatı (eğer talep ederse veya zorunlu müdafilik durumu yoksa) eşliğinde alınır. Ele geçirilen madde incelenmek üzere Adli Tıp Kurumu’na gönderilir.
• Savcılık, ele geçirilen maddenin miktarının kişisel kullanım sınırları içinde olması 24, ticarete yönelik başka hiçbir delil bulunmaması ve Ali’nin ilk beyanları ışığında, eylemi büyük olasılıkla TCK Madde 191 (Kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma) kapsamında değerlendirecektir.
• Ali’nin ilk suçu olması nedeniyle, CMK Madde 171 ve TCK Madde 191/2 uyarınca, Cumhuriyet savcısı kamu davasının açılmasının 5 yıl süreyle ertelenmesine karar verecektir.1
• Bu erteleme kararıyla birlikte, Ali hakkında en az 1 yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri (ve/veya tedavi) uygulanmasına karar verilir.1 Ali’nin bu süre boyunca belirlenen yükümlülüklere (örneğin düzenli imza vermek, danışmanlık almak) uyması beklenir.
• Eğer Ali 5 yıllık erteleme süresini sorunsuz tamamlarsa, hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK) verilir ve bu olay adli siciline işlemez.1
• Ancak Ali, denetimli serbestlik yükümlülüklerini ihlal ederse veya bu 5 yıl içinde tekrar TCK 191 kapsamına giren bir suç işlerse, ertelenen kamu davası açılır ve Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılanır.1

Senaryo 2: “Ayşe’nin Şüpheli Paketleri” (TCK 188 Odaklı)

Ayşe, 30’lu yaşlarında, işsiz bir kadın. Polise gelen “Ayşe’nin evinde uyuşturucu satıldığı” yönündeki bir ihbar üzerine, Cumhuriyet savcılığından alınan arama kararıyla Ayşe’nin Batman’daki evinde arama yapılır. Aramada, yatak odasındaki bir dolapta, ayrı ayrı özenle paketlenmiş 25 adet küçük kilitli poşet içinde toplam 50 gram metamfetamin 24 ve mutfakta bir çekmecede hassas bir terazi 11 bulunur. Ayrıca evde, Ayşe’nin yasal gelir durumuyla açıklanamayan yüklü miktarda nakit para ele geçirilir. Ayşe’nin kendisinin uyuşturucu madde kullanmadığı, yapılan testlerle de teyit edilir.25 Ayşe ifadesinde, maddelerin kendisine ait olmadığını, bir arkadaşının kısa süreliğine bıraktığını iddia eder.

• Olası Hukuki Süreç:

• Ayşe gözaltına alınır. Evdeki maddelere, teraziye ve paraya el konulur.39
• Savcılık, ele geçirilen maddenin miktarının kişisel kullanım sınırının çok üzerinde olması 24, maddenin satışa hazır şekilde paketlenmiş olması 6, hassas terazi bulunması 6 ve açıklanamayan para gibi delilleri bir arada değerlendirerek, kuvvetli bir ticari amaç şüphesi ile soruşturmayı TCK Madde 188/3 (Uyuşturucu madde ticareti – satmak için bulundurma/depolama) üzerinden yürütecektir.
• Delillerin kuvvetli olması ve kaçma şüphesi gibi nedenlerle savcılık, Ayşe’nin tutuklanmasını talep edebilir. Tutuklama talebi Sulh Ceza Hakimliği’nce değerlendirilir.
• Soruşturma sonunda savcılık, TCK 188/3’ten cezalandırılması istemiyle iddianame düzenleyerek Ağır Ceza Mahkemesi’nde kamu davası açacaktır.1
• Ayşe’nin karşı karşıya olduğu suçlamanın alt sınırı 10 yıl hapis olduğundan (TCK 188/3) 1, CMK Madde 150/3 gereğince, eğer kendi avukatı yoksa, baro tarafından kendisine zorunlu olarak bir müdafi atanacaktır.41
• Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılacak yargılama sonucunda, eğer Ayşe’nin savunması (maddelerin başkasına ait olduğu iddiası) delillerle desteklenemezse ve mahkeme mevcut delilleri (miktar, paketleme, terazi, para) ticaret kastını ispatlamak için yeterli bulursa, Ayşe’nin TCK 188/3 uyarınca ağır bir hapis cezası (en az 10 yıl) ve adli para cezası ile cezalandırılması kuvvetle muhtemeldir.
• Ancak, Ayşe’nin avukatı, delillerin hukuka uygunluğunu (arama kararının yasallığı vb.) 37, ihbarın niteliğini sorgulayabilir veya eğer koşulları varsa (örneğin maddeyi bırakan arkadaşı hakkında bilgi vererek yakalanmasını sağlarsa) TCK 192 (Etkin Pişmanlık) hükümlerinden yararlanma yoluna gidebilir.

Bu senaryolar, aynı tür maddenin farklı miktarlarda ve koşullarda ele geçirilmesinin ne kadar farklı hukuki sonuçlar doğurabileceğini göstermektedir. Her dosya kendi özelinde değerlendirilir ve doğru hukuki strateji hayati önem taşır.

Uyuşturucu Suçlarına Genel Bakış Tablosu

Aşağıdaki tablo, TCK Madde 188 ve TCK Madde 191 arasındaki temel farkları özetleyerek hızlı bir karşılaştırma imkanı sunmaktadır:

Tablo 1: TCK 188 ve TCK 191 Karşılaştırması

Özellik	TCK 188/1 (İmal/İthal/İhraç)	TCK 188/3 (Ülke İçi Ticaret)	TCK 191 (Kullanma Amaçlı)
Suç Tipi / Madde	Uyuşturucu Madde İmal, İthal veya İhraç Etme	Uyuşturucu Madde Ticareti (Ülke İçi Fiiller)	Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Satın Alma, Kabul Etme, Bulundurma veya Kullanma
Temel Fiiller	İmal etmek, İthal etmek, İhraç etmek	Satmak, Satışa arz etmek, Başkalarına vermek, Sevk/Nakletmek, Depolamak, Satın almak/Kabul etmek/Bulundurmak (Ticari amaçla)	Satın almak, Kabul etmek, Bulundurmak, Kullanmak (Kişisel amaçla)
Temel Ceza Aralığı	20 yıldan 30 yıla kadar hapis + 2.000-20.000 gün adli para cezası	10 yıldan az olmamak üzere hapis + 1.000-20.000 gün adli para cezası	2 yıldan 5 yıla kadar hapis
Amaç Ayrımı	Ticari Amaç / Yayma	Ticari Amaç / Yayma	Kişisel Kullanım Amacı
Görevli Mahkeme	Ağır Ceza Mahkemesi	Ağır Ceza Mahkemesi	Asliye Ceza Mahkemesi
Önemli Notlar	Ağırlaştırıcı nedenler var. Zorunlu müdafilik (CMK 150/3). Etkin Pişmanlık (TCK 192) uygulanabilir.	Ağırlaştırıcı nedenler var (çocuğa satma, okul yakını vb.). Zorunlu müdafilik (CMK 150/3). Etkin Pişmanlık (TCK 192) uygulanabilir.	Kamu davasının ertelenmesi, Tedavi ve Denetimli Serbestlik mümkün. Etkin Pişmanlık (TCK 192) uygulanabilir.

Bu tablo, iki madde arasındaki temel farkları ve potansiyel sonuçları bir bakışta görmenizi sağlar. Ancak her olayın detayları farklıdır ve hukuki durumunuzun netleşmesi için mutlaka bir avukata danışmalısınız.

Pişmanlık Gösterene İkinci Şans: Etkin Pişmanlık (TCK 192)

Türk Ceza Kanunu, suç işleyen kişinin sonradan pişmanlık göstererek adalete yardımcı olması veya suçun zararlı sonuçlarını gidermeye çalışması durumunda, cezada indirim veya tamamen cezasızlık öngören özel bir düzenleme olan “Etkin Pişmanlık” kurumunu içerir (TCK Madde 192).18 Bu, özellikle uyuşturucu suçları gibi ağır sonuçları olabilen durumlarda, kişiler için önemli bir “ikinci şans” kapısı aralayabilir.

Ancak etkin pişmanlık, otomatik olarak işleyen bir mekanizma değildir. Belirli şartların yerine getirilmesine bağlıdır ve zamanlama ile sağlanan yardımın niteliği büyük önem taşır.51 Bu, sadece pişmanlık duymanın ötesinde, somut ve faydalı adımlar atmayı gerektiren stratejik bir hukuki yoldur.

• Etkin Pişmanlık Nedir? Kısaca, failin suçu işledikten sonra, gönüllü olarak suçun ortaya çıkmasına, diğer faillerin yakalanmasına veya uyuşturucu maddenin ele geçirilmesine aktif olarak hizmet ve yardım etmesi durumunda ceza indiriminden veya cezasızlıktan yararlanmasını sağlayan bir ceza hukuku kurumudur.17
• Şartları ve Sonuçları: TCK Madde 192, etkin pişmanlığın hangi aşamada gösterildiğine ve hangi suçla ilgili olduğuna göre farklı sonuçlar öngörür:

• Resmi Makamlarca Haber Alınmadan Önce: Bu, en avantajlı durumdur. Suç henüz yetkili makamlar tarafından (polis, savcılık vb.) öğrenilmeden önce failin harekete geçmesi halidir.

• TCK 192/1 (Ticaret Suçları İçin): Uyuşturucu madde imal veya ticareti suçlarına katılmış olan kişi, suç resmi makamlarca öğrenilmeden önce, diğer suç ortaklarını veya uyuşturucu maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri yetkili makamlara haber verirse VE bu bilgi suç ortaklarının yakalanmasını VEYA uyuşturucu maddenin ele geçirilmesini sağlarsa, hakkında cezaya hükmolunmaz (yani ceza almaz).1 Burada kritik nokta, verilen bilginin somut bir sonuç doğurmasıdır.
• TCK 192/2 (Kullanma Suçları İçin): Kullanmak için uyuşturucu madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, bu suç haber alınmadan önce, uyuşturucu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine bildirerek suçluların yakalanmalarını VEYA uyuşturucu maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.1 Yine “kolaylaştırma” şartı önemlidir.
• TCK 192/4 (Kullanıcıların Tedavi Başvurusu): Uyuşturucu madde kullanan kişi, hakkında kullanma suçundan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara (polis, savcılık) veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, hakkında cezaya hükmolunmaz.51 Bu, kullanıcılar için proaktif bir şekilde yardım arayarak cezadan kurtulma imkanı sunan çok önemli bir hükümdür.

• Resmi Makamlarca Haber Alındıktan Sonra: Suç yetkili makamlarca öğrenildikten ve soruşturma başladıktan sonra da etkin pişmanlık göstermek mümkündür, ancak bu durumda sonuç cezasızlık değil, ceza indirimidir.

• TCK 192/3 (Tüm Uyuşturucu Suçları İçin): Bu suçlar haber alındıktan sonra, kişi gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına VE fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım ederse, hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden (1/4) yarısına (1/2) kadar indirilir.1 Burada “gönüllülük” ve yardımın “suçun ortaya çıkması” ve “faillerin yakalanması”na yönelik olması ve önemli ölçüde katkı sağlaması 19 şartları aranır. Yardım, en geç mahkeme hüküm vermeden önce yapılmalıdır.52

• Yargıtay İçtihatlarında Etkin Pişmanlık: Yargıtay kararları, TCK 192’nin nasıl uygulanacağına dair önemli ipuçları vermektedir:

• İkrarın Niteliği: Suçun kime ait olduğu belirsizken (örneğin ortak kullanılan bir evde madde bulunması), maddenin kendisine ait olduğunu ikrar ederek suçun ortaya çıkmasını sağlayan sanık etkin pişmanlıktan yararlanabilir.50 Ancak, zaten üzerinde yakalanması kaçınılmaz olan maddeyi polise teslim etmek, genellikle etkin pişmanlık sayılmaz.52
• Yardımın Somut Sonuç Doğurması: Verilen bilginin doğruluğu ve yararlılığı esastır.19 Sadece soyut beyanlar yeterli değildir. Bilgi sayesinde başka failler yakalanmalı veya bulunamayan uyuşturucu madde ele geçirilmelidir.51 Örneğin, uyuşturucunun saklandığı yeri söylemek 53 veya maddeyi kimden aldığını bildirmek 51 ve bu bilginin işe yaraması gerekir.
• Gönüllülük: Yardımın baskı altında olmadan, kişinin kendi iradesiyle yapılması gerekir.53
• Kapsam: Failin, kendi suçuna eş değer veya daha ağır bir suçun ortaya çıkmasına yardımcı olması gerektiği yönünde Yargıtay kararları da bulunmaktadır.52
• Zamanlama: Kovuşturma aşamasında yapılan yardımın sonucu (örneğin firari sanığın yakalanması) hükümden sonra ortaya çıksa bile, yargılamanın yenilenmesi yoluyla etkin pişmanlık uygulanması mümkün olabilir.52

Etkin pişmanlık, doğru zamanda ve doğru şekilde kullanıldığında, uyuşturucu suçlarının ağır sonuçlarını hafifletmek için önemli bir hukuki imkandır. Ancak karmaşık şartları ve Yargıtay içtihatları nedeniyle bu yola başvurmadan önce mutlaka uzman bir avukata danışmak gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Uyuşturucu suçları hakkında sıkça merak edilen bazı sorular ve kısa cevapları şöyledir:

• Soru 1: Üzerimde az miktarda uyuşturucu bulunursa ne olur?

• Cevap: Eğer ele geçirilen miktar kişisel kullanım sınırları içindeyse (örneğin birkaç gram esrar veya tek kullanımlık dozlarda diğer maddeler) ve ticaret şüphesi uyandıran başka delil (paketleme, terazi, satışa yönelik davranış vb.) yoksa, hakkınızda TCK Madde 191 (kullanmak için bulundurma) kapsamında işlem yapılır. Eğer bu sizin ilk suçunuzsa, Cumhuriyet savcısı büyük olasılıkla TCK 191/2 uyarınca kamu davasının açılmasını 5 yıl süreyle erteleyecek ve bu süre içinde tedavi ve/veya denetimli serbestlik tedbiri uygulayacaktır. Bu süreci başarıyla tamamlarsanız hakkınızda dava açılmaz ve dosya kapanır.1

• Soru 2: Uyuşturucu ticareti yapmanın (TCK 188) cezası nedir?

• Cevap: Uyuşturucu ticareti suçunun cezaları son derece ağırdır. Ülke içinde satma, satışa sunma, başkalarına verme, nakletme, depolama, bulundurma gibi fiiller için ceza en az 10 yıl hapis cezasından başlar (TCK 188/3). Uyuşturucu maddeyi imal etme, ithal etme veya ihraç etme durumunda ise ceza 20 yıldan 30 yıla kadar hapis cezasıdır (TCK 188/1). Ayrıca bu hapis cezalarına ek olarak yüksek miktarlarda adli para cezaları da verilir. Suçun işlendiği madde türüne (eroin, kokain vb.), işlendiği yere (okul yakını vb.), çocuğa karşı işlenmesine veya örgütlü işlenmesine göre cezalar daha da artırılır.1

• Soru 3: Etkin pişmanlıktan (TCK 192) nasıl yararlanabilirim?

• Cevap: Etkin pişmanlıktan yararlanmak için aktif olarak adalete yardımcı olmanız gerekir. Eğer suç ortaklarınızı, uyuşturucunun saklandığı veya üretildiği yerleri ya da maddeyi temin ettiğiniz kaynağı resmi makamlar öğrenmeden önce bildirirseniz ve bu bilgiler sayesinde yakalama veya ele geçirme sağlanırsa, ceza almayabilirsiniz (TCK 192/1-2). Eğer kullanıcıysanız ve soruşturma başlamadan önce kendiliğinden tedavi için başvurursanız yine ceza almazsınız (TCK 192/4). Suç öğrenildikten sonra ise, gönüllü olarak suçun ortaya çıkmasına veya diğer faillerin yakalanmasına önemli ölçüde yardım ederseniz, cezanızda 1/4’ten 1/2’ye kadar indirim yapılabilir (TCK 192/3). Yardımın somut ve işe yarar olması kritiktir.51

• Soru 4: Uyuşturucu davasında avukat tutmak zorunlu mu?

• Cevap: TCK 191 (kullanma) suçundan yargılanıyorsanız avukat tutmak yasal olarak zorunlu değildir, ancak hak kaybı yaşamamak ve süreci doğru yönetmek adına bir avukattan yardım almanız şiddetle tavsiye edilir. Ancak, TCK 188 (ticaret) gibi alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı soruşturuluyor veya yargılanıyorsanız, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 150. maddesinin 3. fıkrası gereğince, eğer kendi seçtiğiniz bir avukatınız (müdafiiniz) yoksa, baro tarafından size zorunlu olarak bir müdafi atanır. Bu, adil yargılanma hakkınızın bir gereğidir.41

• Soru 5: Denetimli serbestlik nedir? Uyuşturucu suçlarında nasıl uygulanır?

• Cevap: Denetimli serbestlik, kişinin hapis cezası yerine veya cezasının bir bölümünü çektikten sonra toplum içinde, belirli kurallar ve denetim altında tutularak ıslahını ve topluma yeniden uyumunu amaçlayan bir infaz yöntemidir. TCK 191 (kullanma) suçlarında, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verildiğinde veya bazı durumlarda HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı ile birlikte en az 1 yıl süreyle uygulanır.1 Bu süreçte kişiye, belirlenen tarihlerde imza atma, danışmanlık ve rehberlik hizmetlerine katılma, eğitim programlarına devam etme, gerekirse tedavi görme gibi yükümlülükler getirilebilir. Yükümlülüklere uyulması halinde kişi ceza infaz kurumuna girmekten kurtulabilir veya daha erken çıkabilir.

Uyuşturucu Suçu Savunma Dilekçesi Örneği

Aşağıda, TCK Madde 191 kapsamında yargılanan bir sanık için hazırlanabilecek, kişisel kullanım savunmasına odaklanan ve alternatif talepleri içeren örnek bir savunma dilekçesi taslağı sunulmuştur. Her davanın kendine özgü koşulları olduğundan, bu dilekçenin sadece bir örnek olduğu ve kendi durumunuza özel olarak bir avukat tarafından hazırlanması gerektiği unutulmamalıdır.

BATMAN ASLİYE CEZA MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ’NE

DOSYA NO: 2024/XXX Esas

SAVUNMA YAPAN

SANIK: Ahmet YILMAZ (T.C. Kimlik No: 12345678910)

Adres:

MÜDAFİİ: Av. Murteza Osman AŞIK

Aşık Hukuk Bürosu

Adres:, Baro Sicil No:

MÜŞTEKİ: Kamu Hukuku

SUÇ: Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak (TCK m. 191/1)

SUÇ TARİHİ ve YERİ: 15.05.2024, Batman Merkez, Kültür Mahallesi Parkı

KONU: Sanık Ahmet YILMAZ hakkında Batman Cumhuriyet Başsavcılığı’nın…/… tarih ve…. sayılı iddianamesi ile açılan kamu davasına ilişkin savunmalarımızın, delillerimizin ve taleplerimizin sunulmasından ibarettir.

AÇIKLAMALAR:

1. OLAYIN ÖZETİ VE MÜVEKKİLİN BEYANI:
   Müvekkilim Ahmet YILMAZ, 22 yaşında, üniversite öğrencisi olup, daha önce herhangi bir suça karışmamış, sabıkasız bir gençtir. Suç tarihinde, arkadaş ortamının olumsuz etkisi ve gençlik merakıyla, parkta tanımadığı bir şahıstan sadece bir defalık denemek amacıyla, sonradan yapılan analizde 1.8 gram net esrar olduğu anlaşılan 24 maddeyi satın almıştır. Müvekkilimin bu maddeyi satmak, başkasına vermek veya herhangi bir ticari faaliyette bulunmak gibi bir amacı KESİNLİKLE bulunmamaktadır. Parkta polis ekiplerince yapılan rutin kontrol sırasında üzerinde bulunan bu az miktardaki madde ele geçirilmiştir. Müvekkilim, olayın hemen ardından büyük bir pişmanlık duymuş ve hatasının farkına varmıştır.
2. SUÇ VASFINA İLİŞKİN SAVUNMALARIMIZ (TCK 191 KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME):
   İddianamede müvekkil hakkında TCK 191/1 maddesi uyarınca cezalandırılma talep edilmiş olup, dosyadaki mevcut deliller de eylemin bu madde kapsamında kaldığını açıkça göstermektedir. Eylemin TCK 188 kapsamında bir ticaret suçu olarak nitelendirilmesi mümkün değildir. Şöyle ki:

• Ele Geçirilen Madde Miktarı: Üzerinde bulunan net 1.8 gram esrar, Yargıtay’ın yerleşik içtihatları ve Adli Tıp Kurumu’nun görüşleri çerçevesinde 23 kişisel kullanım sınırları dahilinde kalan, hatta günlük kullanım miktarının 24 altında olan cüzi bir miktardır. Bu miktarın ticari amaçla bulundurulduğunu iddia etmek hayatın olağan akışına aykırıdır.
• Bulundurma Şekli ve Diğer Emareler: Madde, herhangi bir özel paketleme olmaksızın, tek parça halinde müvekkilin cebinde bulunmuştur. Evinde veya üzerinde yapılan aramada, uyuşturucu madde ticaretine delalet edebilecek hassas terazi, çok sayıda kilitli poşet, yüklü miktarda para veya başka tür uyuşturucu madde gibi hiçbir emareye rastlanmamıştır.6
• Ticari Kastın Yokluğu: Müvekkilin maddeyi satma, satışa arz etme, başkasına verme gibi bir eylemi veya niyeti olduğuna dair dosyada en ufak bir delil, tanık beyanı veya teknik takip kaydı bulunmamaktadır.21 Müvekkil öğrenci olup, ailesinin desteğiyle geçinmektedir ve ekonomik durumu uyuşturucu ticaretinden gelir elde ettiğine dair bir şüphe uyandırmamaktadır.6
• Bu nedenlerle, müvekkilin eyleminin yalnızca ve açıkça TCK 191/1 maddesinde tanımlanan “kullanmak için uyuşturucu madde satın almak ve bulundurmak” suçunu oluşturduğu tartışmasızdır.

1. TCK 191 KAPSAMINDA ÖZEL UYGULAMALAR VE TALEPLERİMİZ:
   Müvekkilin eyleminin TCK 191/1 kapsamında olduğu sabit olmakla birlikte, kanun koyucunun bu suç tipi için öngördüğü ve öncelik verdiği tedavi ve rehabilitasyon odaklı mekanizmaların işletilmesi gerekmektedir.

• Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Talebi: Müvekkil Ahmet YILMAZ’ın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkumiyeti bulunmamaktadır. Bu olay, müvekkilin hayatındaki ilk ve tek adli vakadır. Kendisi olaydan dolayı derin bir pişmanlık duymakta olup, bir daha böyle bir hataya düşmeyeceğine dair samimi bir irade sergilemektedir. Bu durum, TCK 191/2 maddesinin lafzı ve ruhu ile tam bir uyum içindedir. Bu nedenle, müvekkil hakkında CMK m. 171 ve TCK m. 191/2 uyarınca KAMU DAVASININ AÇILMASININ BEŞ YIL SÜREYLE ERTELENMESİNE ve bu süre zarfında TCK m. 191/3 uyarınca uygun görülecek TEDAVİ VE DENETİMLİ SERBESTLİK TEDBİRİNE hükmedilmesini öncelikli olarak talep ediyoruz.1 Müvekkilim, belirlenecek tüm yükümlülüklere harfiyen uyacağını şimdiden beyan ve taahhüt etmektedir. Bu kararın, müvekkilimin topluma yeniden kazandırılması ve geleceği açısından en doğru ve kanuna uygun seçenek olacağına inanıyoruz.
• Mahkumiyet Halinde Alternatif Talepler: Sayın Mahkeme aksi kanaatte olur ve müvekkilin cezalandırılması yönünde bir karar tesis edilecekse:

• Müvekkilin genç yaşı, sabıkasız oluşu, öğrenci olması, duruşmalardaki saygılı tutumu ve samimi pişmanlığı göz önünde bulundurularak, hakkında TCK m. 62 uyarınca TAK DİRİ İNDİRİM hükümlerinin azami oranda uygulanmasını,
• Temel cezanın alt sınırdan belirlenmesini,
• Hükmedilecek cezanın TCK m. 50 kapsamında ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLMESİ veya TCK m. 51 koşulları oluşuyorsa ERTELENMESİ seçeneklerinin değerlendirilmesini,
• CMK m. 231 uyarınca HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI (HAGB) koşulları mevcut ise, öncelikle bu yönde bir karar verilmesini,
• Lehe olan tüm yasal hükümlerin uygulanmasını saygılarımızla talep ederiz.13

1. DELİLLERİMİZ: Müvekkilin öğrenci belgesi, sabıka kaydı, tanık olarak dinlenmesini talep ettiğimiz [varsa tanık adı], dosyadaki mevcut tüm lehe deliller ve Sayın Mahkemece toplanacak diğer deliller.

HUKUKİ NEDENLER: TCK m. 191, 192, 62, 50, 51; CMK m. 171, 223, 231 ve ilgili tüm yasal mevzuat.

SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda arz ve izah edilen nedenler ve Sayın Mahkemece re’sen dikkate alınacak hususlar ışığında;

1. Öncelikli olarak, müvekkil Ahmet YILMAZ hakkında TCK m. 191/2 uyarınca KAMU DAVASININ AÇILMASININ ERTELENMESİNE ve TCK m. 191/3 uyarınca TEDAVİ ile DENETİMLİ SERBESTLİK TEDBİRİNE karar verilmesini,
2. Sayın Mahkeme aksi kanaatte ise, lehe olan tüm yasal hükümlerin ve indirim nedenlerinin (özellikle TCK m. 62) uygulanarak, CMK m. 231 uyarınca HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASINA, bunun mümkün olmaması halinde ise cezanın TCK m. 50 kapsamında ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLMESİNE veya TCK m. 51 uyarınca ERTELENMESİNE karar verilmesini,

Saygılarımızla bilvekale arz ve talep ederiz. 10.06.2024

Sanık Müdafii

Av. Murteza Osman AŞIK

(İmza)

Haklarınızı Koruyun, Hukuki Destek Alın

Uyuşturucu madde suçlamaları, şüphesiz ki Türk Ceza Kanunu’ndaki en ciddi suçlamalar arasındadır. Karşı karşıya kalınabilecek sonuçlar; yıllarca sürebilecek hapis cezaları, ağır para cezaları, adli sicile işleyecek bir kayıt ve belki de en önemlisi, kişinin sosyal hayatında ve geleceğinde derin izler bırakabilecek damgalanmadır.

Bu süreç, hukuki terimler, karmaşık prosedürler, delillerin toplanması ve yorumlanması gibi birçok teknik detayı içerir.35 Soruşturma aşamasındaki bir arama veya el koyma işleminin hukuka uygunluğu, ifade sırasında haklarınızın korunup korunmadığı, ele geçirilen maddenin miktarının ve niteliğinin doğru değerlendirilip değerlendirilmediği gibi hususlar, davanın sonucunu doğrudan etkileyebilir. “Ticaret” ve “kullanma” arasındaki ince çizginin doğru tespit edilmesi, savunma stratejisinin temelini oluşturur. Etkin pişmanlık gibi lehe olabilecek hükümlerden yararlanıp yararlanamayacağınız, yine hukuki bilgi ve tecrübe gerektirir.

Bu nedenle, böyle ciddi bir suçlama ile karşı karşıya kaldığınızda veya bu konuda bir endişeniz olduğunda, haklarınızı tam olarak bilmeniz ve profesyonel hukuki destek almanız hayati önem taşımaktadır. Deneyimli bir ceza avukatı, sürecin her aşamasında size rehberlik edebilir, haklarınızı koruyabilir, delilleri sizin lehinize yorumlayabilir ve en doğru savunma stratejisini geliştirebilir. Unutmayın, adil bir yargılama ve haklarınızın tam olarak korunması, ancak bilinçli ve profesyonel bir hukuki mücadele ile mümkündür.

Aşık Hukuk Bürosu olarak, ceza hukukunun bu hassas alanındaki tecrübemizle, müvekkillerimizin haklarını en üst düzeyde korumak için çalışıyoruz. Eğer siz veya bir yakınınız uyuşturucu suçlamasıyla karşı karşıyaysanız, vakit kaybetmeden bizimle iletişime geçerek durumunuz hakkında detaylı bilgi alabilir ve hukuki destek talep edebilirsiniz.

Detaylı bilgi ve hukuki destek için adresini ziyaret edebilir veya büromuzla doğrudan irtibata geçebilirsiniz.

Alıntılanan çalışmalar

1. TCK 188 – Tck Uyuşturucu Madde Suçları ve Cezaları – TCK 188/3, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.tahanci.av.tr/uyusturucu-veya-uyarici-madde-imal-ve-ticareti-sucu-ve-cezalari-tck-188/
2. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE TİCARETİ SUÇUNDA (TCK m. 188/3) DELİLLERİN TOPLANMASI VE FAİLİN KASTININ BELİRLENMESİ*, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/ViewPDF-uyusturucu-veya-uyarici-madde-ticareti-sucunda-tck-m-1883-delillerin-toplanmasi-ve-failin-kastinin-belirlenmesi-2094
3. dergipark.org.tr, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/621547
4. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANILMASINI ÖZENDİRME SUÇUNDA (TCK M. 190/2) GÜNCEL DURUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ – DergiPark, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://dergipark.org.tr/tr/pub/suhfd/issue/79917/1294262
5. Uyuşturucu Ticareti Suçu ve Cezası 2024 | Çapa Hukuk Bürosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.capa.av.tr/uyusturucu-ticareti-sucu-ve-cezasi/
6. dergipark.org.tr, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1985301
7. Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Suçları | Özkul Hukuk Bürosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.sancaktardevletozkul.av.tr/project/uyusturucu-ve-uyarici-madde-suclari/
8. TÜRK CEZA KANUNU’NDA UYUŞTURUCU MADDE İMAL, İTHAL VE İHRAÇ SUÇLARI, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/ViewPDF-5237-sayili-turk-ceza-kanununda-uyusturucu-madde-imal-ithal-ve-ihrac-suclari-593
9. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu (TCK m. 188) – jfahukukburosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://jfahukukburosu.com/uyusturucu-veya-uyarici-madde-imal-ve-ticareti-sucu-tck-m-188/
10. TCK m.188/3 ve 191/1 Sorunları – Ersan Şen Hukuk ve Danışmanlık, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://sen.av.tr/tr/makale/tck-m-188-3-ve-191-1-sorunlari
11. TCK Madde 188 Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/tck-madde-188-uyusturucu-veya-uyarici-madde-imal-ve-ticareti-sucu.html
12. Yargıtay İçtihatları Işığında Uyuşturucu Madde Ticaretiyle Mücadele | TÜRKİYE HUKUK, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.turkiyehukuk.org/yargitay-ictihatlari-isiginda-uyusturucu-madde-ticaretiyle-mucadele/
13. Uyuşturucu Kullanma Suçu ve Cezası 2025 | Mıhcı Hukuk Bürosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://mihci.av.tr/uyusturucu-kullanma-sucu-cezasi/
14. Ceza Yargılaması Aşamaları Nelerdir? | İstanbullu Hukuk, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.istanbullu.av.tr/ceza-yargilamasi-asamalari
15. Uyuşturucu Madde Suçlarında Kullanım ve Ticareti Ayıran Kriterler ve Usulsüz Soruşturma İşlemleri, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://aslanduran.com/uyusturucu-madde-suclarinda-kullanim-ve-ticareti-ayiran-kriterler-ve-usulsuz-sorusturma-islemleri/
16. TCK Madde 191 Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak Suçu – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/tck-madde-191-kullanmak-icin-uyusturucu-veya-uyarici-madde-satin-almak-kabul-etmek-veya-bulundurmak-ya-da-uyusturucu-veya-uyarici-madde-kullanmak-sucu.html
17. TÜRK CEZA KANUNUNDA ETKİN PİŞMANLIK Arş. Gör. Ensar BAKİ* ÖZET Etkin pişmanlık kurumu – DergiPark, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227124
18. Etkin Pişmanlık Nedir? Şartları Ve İndirimi | 2025, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://temizerhukuk.com/etkin-pismanlik/
19. Etkin Pişmanlık Nedir? 2025 – Tahancı Hukuk Bürosu, Ankara, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.tahanci.av.tr/etkin-pismanlik-nedir/
20. Etkin Pişmanlık : TCK M.168 – Çapa Hukuk Bürosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.capa.av.tr/etkin-pismanlik-tck-m-168/
21. Uyuşturucu Ticareti veya Kullanımında Madde Miktarı İle İlgili Yargıtay Kararı, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.ferhatbulut.av.tr/makaleler/uyusturucu-ticareti-veya-kullaniminda-madde-miktari-ile-ilgili-yargitay-karari
22. Kişisel Kullanım Sınırında Kalan Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde – Adana Hukuk Bürosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.kutlayhukuk.com/blog/post-kisisel-kullanim-sinirinda-kalan-uyusturucu-veya-uyarici-madde
23. Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi Kararları Işığında Uyuşturucu …, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://legal.com.tr/oku/yargitay-ve-bolge-adliye-mahkemesi-kararlari-isiginda-uyusturucu-ve-uyarici-madde-suclari/368281/77/257
24. Uyuşturucu Maddelerin Kişisel Kullanım Miktarı/Sınırı – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/esrar-eroin-kokain-metamfetamin-uyusturucu-maddelerin-kisisel-kullanim-miktari-siniri.html
25. Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 22.02.2023 tarihli ve 2022/13792 E. , 2023/1332 K. sayılı kararı, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.bedirhansimsek.av.tr/yargitay-10-ceza-dairesi-22-02-2023-tarihli-ve-2022-13792-e-2023-1332-k-sayili-karari/
26. Yargıtay Kararları Işığında Uyuşturucu Maddesinin Kişisel Kullanım Sınırları, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.ferhatbulut.av.tr/makaleler/yargitay-kararlari-isiginda-uyusturucu-maddesinin-kisisel-kullanim-sinirlari
27. Uyuşturucu Madde Ticareti ile Uyuşturucu Madde Kullanımı Farkı (TCK M.188/3-191) – Avukat Esra Eser, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.esraeser.av.tr/uyusturucu-madde-ticareti-ile-uyusturucu-madde-kullanimi-farki-tck-m188-3-191
28. CMK Madde 2 Tanımlar – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/cmk-madde-2-tanimlar.html
29. CMK SIKÇA SORULAN SORULAR – Ankara Barosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://ankarabarosu.org.tr/serve/file/2e7a485a-a5e8-11ed-a54d-000c29c9dfce/CMK_MERKEZI_SIKCA_SORULAN_SORULAR.pdf
30. Soruşturma Nedir? Soruşturma Evresi Sonucunda Verilebilecek Kararlar Nelerdir? 2025 | Delil Hukuk Bürosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.delilavukatlik.com/post/sorusturma-nedir-ne-demektir
31. Soruşturma Sürecinin Aşamaları – Erdem Legal, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://erdemlegal.com/sorusturma-surecinin-asamalari/
32. Müşteki Nedir? Müşteki Sanık Ne Demek? 2025 – Tahancı Hukuk Bürosu, Ankara, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.tahanci.av.tr/musteki-nedir-musteki-sanik-ne-demek/
33. CMK Madde 169 Soruşturma Evresinde Yapılan İşlemlerin Tutanağa Bağlanması, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/cmk-madde-169-sorusturma-evresinde-yapilan-islemlerin-tutanaga-baglanmasi.html
34. CMK Madde 91 Gözaltı – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/cmk-madde-91-gozalti.html
35. Ceza Davalarında Avukatın Rolü ve Önemi – Adalet Hukuk Bürosu – SAMSUN, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://adaletavukatlik.com/makale/ceza-davalarinda-avukatin-rolu-ve-onemi/1
36. AVUKAT HAKKINDA ARAMA VE ELKOYMA – Türkiye Barolar Birliği Dergisi, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/ViewPDF-avukat-hakkinda-arama-ve-elkoyma-1559
37. Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 12.04.2023 tarihli, 2021/15681 E. , 2023/3420 K. sayılı kararı, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.bedirhansimsek.av.tr/yargitay-10-ceza-dairesi-12-04-2023-tarihli-2021-15681-e-2023-3420-k-sayili-karari/
38. TÜRK HUKUKU VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ARAMA, ELKOYMA VE GÖZALTI – Türkiye Barolar Birliği Dergisi, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/ViewPDF-turk-hukuku-ve-karsilastirmali-hukukta-arama-elkoyma-ve-gozalti-635
39. CMK Madde 127 Elkoyma Kararını Verme Yetkisi – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/cmk-madde-127-elkoyma-kararini-verme-yetkisi.html
40. Haksız Tutuklama, Gözaltı, Yakalama, Elkoyma Sebebiyle Tazminat Davası, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.avoktayaltunkaya.com/haksiz-tutuklama-gozalti-yakalama-elkoyma-sebebiyle-tazminat-davasi/
41. CMK Madde 150 Müdafiin Görevlendirilmesi – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/cmk-madde-150-mudafiin-gorevlendirilmesi.html
42. Ceza Avukatı, Müdafi Ve Zorunlu Müdafilik – Avukat Ali Deniz, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.alideniz.av.tr/ceza-avukati-mudafi-ve-zorunlu-mudafilik/
43. ALT SINIRI BEŞ YILDAN FAZLA HAPİS CEZASI GEREKTİREN SUÇLARDA ZORUNLU MÜDAFİLİK – Mermeroğlu Hukuk & Danışmanlık, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.mermerogluhukuk.com/alt-siniri-bes-yildan-fazla-hapis-cezasi-gerektiren-suclarda-zorunlu-mudafilik
44. Müdafiilik görevinin ne zaman sona ereceği – Türkiye Barolar Birliği, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.barobirlik.org.tr/dosyalar/duyurular/2011-69-ek1.pdf
45. Zorunlu Müdafilik ve Zorunlu Müdafie Tebligat Mecburiyeti, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://sen.av.tr/tr/makale/zorunlu-mudafilik-ve-zorunlu-mudafie-tebligat-mecburiyeti
46. CMK Yönetmeliği – ORDU BAROSU | www.ordubarosu.org.tr/, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.ordubarosu.org.tr/Detay/12388
47. 2025 Yılı CMK Ücret Tarifesi – Tahancı Hukuk Bürosu, Ankara, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.tahanci.av.tr/cmk-ucret-tarifesi-2020-yili-avukatlik-asgari-zorunlu-mudafi-gorevlendirme/
48. Müşteki Nedir? Müşteki Sanık Ne Demek? – Çapa Hukuk Bürosu, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.capa.av.tr/musteki-nedir-musteki-sanik-ne-demek/
49. TCK md. 191 kapsamında uyuşturucu madde bulundurma/kullanma suçuna ilişkin yürütülen yargılamalarda yapılan hatalar; – Av. Bedirhan ŞİMŞEK, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.bedirhansimsek.av.tr/tck-md-191-kapsaminda-uyusturucu-madde-bulundurma-kullanma-sucuna-iliskin-yurutulen-yargilamalarda-yapilan-hatalar/
50. Uyuşturucu Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık 2025 – Eskişehir Avukat Oğuz ÖZDEMİR, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.oguzozdemir.av.tr/uyusturucu-ticareti-sucunda-etkin-pismanlik/
51. KULLANMAK İÇİN UYUŞTURUCU SATIN ALMA, SATMA, KABUL ETME,UYUŞTURUCU MADDE BULUNDURMA VE KULLANMAK SUÇLARINDA ETKİN PİŞMANLIK VE CEZA İNDİRİMİ – DEW PARTNERS, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.dewpartnerss.com/makale/kullanmak-icin-uyusturucu-satin-alma-satma-kabul-etmeuyusturucu-madde-bulundurma-ve-kullanmak-suclarinda-etkin-pismanlik-ve-ceza-indirimi/
52. TCK Madde 192 Etkin Pişmanlık – Avukat Baran Doğan, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://barandogan.av.tr/blog/mevzuat/tck-madde-192-etkin-pismanlik.html
53. Uyuşturucu/Uyarıcı Madde Suçlarında Etkin Pişmanlıktan Yararlanma (TCK 192), erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://www.avoktayaltunkaya.com/uyusturucu-uyarici-madde-suclarinda-etkin-pismanliktan-yararlanma-tck-192/
54. Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık – Atay Hukuk ve Danışmanlık, erişim tarihi Nisan 28, 2025, https://atayhd.com/makaleler/uyusturucu-madde-ticareti-sucunda-etkin-pismanlik/